Monumenten verdienen kwaliteitsimpuls

Manifest voor een betere kwaliteitsketen voor de instandhouding van monumenten

Monumenten zijn van onschatbare waarde voor de leefomgeving. Ze hebben een zeldzaam maatschappelijk belang in het koppelen van verleden aan heden en zijn onmisbaar voor omgevingsidentiteit en beeldkwaliteit op nationaal, regionaal en lokaal niveau. Hoe belangrijk ze zijn, wordt dezer dagen extra duidelijk, nu ze in de coronacrisis als gebouwde en groene iconen in stad en landschap door hun unieke uitstraling volop afleiding en ontspanning bieden. Maar, hoe staat het met de zorg voor het erfgoed?

Monumenten zijn uniek in uiterlijk, materiaalgebruik en toegepaste ambachten en vragen regelmatig, specialistisch, consciëntieus en kwalitatief hoogwaardig onderhoud. Eigenaren van monumenten staan bovendien voor nieuwe opgaven als verduurzaming en klimaatadaptatie, opgaven die beiden om specialistische oplossingen vragen en om extra financiële middelen. Wordt er voldoende kwaliteit geleverd en beschikken alle betrokken partijen over de juiste kennis voor een verantwoorde instandhouding van onze monumenten? Investeren in monumenten is investeren in de slagader van de samenleving. Dat is noodzakelijk om het erfgoed te behouden, want door (onbewuste) ondeskundigheid gaan helaas nog te vaak monumentale waarden verloren en worden subsidies onbedoeld niet doelmatig besteed.

In de hele keten van instandhouding zitten kwetsbare schakels, die moeten worden versterkt. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van drie koepelorganisaties uit de restauratiebranche, de Vereniging van Architecten Werkzaam in de Restauratie (VAWR), de Vakgroep Restauratie en het GA-platform Restauratie. Uit het onderzoek zijn zeven aanbevelingen gekomen om de kwaliteit in de hele keten te verbeteren, die beschreven zijn in het ‘Manifest voor een betere kwaliteitsketen voor de instandhouding van monumenten’:

Er zijn aanzienlijke mogelijkheden tot verbetering in de voorlichting aan (met name particuliere) eigenaren van monumenten (1). Overheden (vooral gemeenten) zouden beter toegerust moeten worden om hun taken, zoals toezicht en handhaving, uit te voeren (2). De regels rond subsidies voor instandhouding moeten de flexibiliteit bieden die nodig is tijdens restauratieprojecten (3). De grote maatschappelijke waarde van het gebouwde en groene erfgoed rechtvaardigt een structurele verhoging van de extra middelen om de kwaliteit in de keten structureel te verbeteren (4). De Minister van OCW dient tevens de ontwikkeling en het behoud van vakmanschap te bevorderen met een structurele financiële ondersteuning van restauratieonderwijs (5). De Minister van OCW wordt gevraagd om voor de instandhouding van ons erfgoed samenwerking met andere ministeries te organiseren (6). Tot slot, de bedrijven in de monumentensector willen betrokken worden bij het bevorderen van de kwaliteit van instandhouding van monumenten (7).

(fotograaf rijksmuseum: Arjen Veldt Photography)

Datum: april 2021